Τον Ευγένιο Τριβιζά ακόμη κι όσοι δεν τον ξέρετε σαν όνομα, σίγουρα θα έχετε ακουστά κάποιο από τα πάνω από ...100 βιβλία του και τους ήρωες του. Γιατί δεν νόμιζω να υπάρχει κάποιος που δεν θυμάται τον δαιμόνιο δημοσιογράφο Πίκο Απίκο, τον Αιμίλιο το μήλο, τη Μάτα την ντομάτα, τη Μαρουλίτα το μαρούλι και όλους τους άλλους ήρωες εκείνης της αγαπημένης Φρουτοπίας των παιδικών μας χρόνων.
Ο Ευγένιος Τριβιζάς έχει την ανατροπή των στερεότυπων στο αίμα του. Και μόνο το γεγονός ότι είναι καθηγητής της Εγκληματολογίας (!) στο πανεπιστήμιο του Reading και συγχρόνως είναι ο μεγαλύτερος έλληνας παραμυθάς, ένας γνήσιος ποιητής ονείρων, αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται για έναν συμβατικό χαρακτήρα. Και είναι επιπλέον ένας από τους λίγους Έλληνες λογοτέχνες που έχει καταφέρει να έχει διεθνή απήχηση, όχι στο ...μιλητό αλλά στην πράξη (Τα "τρία μικρά λυκάκια" του είναι best-seller στις ΗΠΑ!). Και κατάφερε να ξεχωρίσει σε ένα χώρο πολύ δύσκολο, αυτόν της παιδική λογοτεχνίας. Όπου η πλειονότητα των εκδόσεων μοιάζει με τις ...χάντρες που έδιναν οι Ευρωπαίοι άποικοι στους σαστισμένους ιθαγενείς, για να τους εντυπωσιάσουν και να τους δελεάσουν. Είναι εξίσου φανταχτερές αλλά και το ίδιο ανούσιες, μέσα σε μια σύγχυση του παιδικού με το παιδαριώδες.
Η "τελευταία μαύρη γάτα" είναι ένα βιβλίο ανατρεπτικό και πολυεπίπεδο. Και έχοντας επίγνωση των αναλογιών και των μεγεθών θα μπορούσε να συγκριθεί με την περίφημη "Φάρμα των ζώων". Αυτό το μυθικό βιβλίο του Orwell, το οποίο με αλληγορικό τρόπο, με ήρωες γουρούνια, άλογα και άλλα ζωντανά, αφηγείται την άνοδο και την πτώση της Ρωσικής Επανάστασης. Και τα δύο βιβλία κατάφεραν το καθένα με τον δικό του τρόπο να φέρουν στο φως οδυνηρές αλήθειες των καιρών (τόσο οδυνηρές που ο Orwell τελικά κατηγορήθηκε και σαν ...φασίστας!).
Η αλήθεια ασφαλώς είναι σκληρή. Και το βιβλίο έχει και αρκετές σκληρές εικόνες. Γι' αυτό άλλωστε είναι ένα παραμύθι για λίγο μεγαλύτερα παιδιά (δεν θα το βρείτε στον τομέα με τα παιδικά βιβλία). Είναι για παιδιά που μόλις έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν το Μεγάλο Παράλογο που συνιστά τόσο ο θάνατος αυτός καθαυτός, όσο ακόμη περισσότερο, ο θάνατος από ανθρώπου χέρι. Κάπου γίνεται και πικρό, "πατάει" και μια τσιμπιά στην καρδιά. Είναι όμως συνάμα και αστείο, γλυκό και τρυφερό, συγκινητικό και με ένα μεγάλο πλεόνασμα ανθρωπιάς, σε μια εποχή που ακατάσχετα παράγεται πλεόνασμα μίσους. Τα έχει όλα, όπως και η ίδια η Ζωή άλλωστε, αντιφατική και γοητευτική μαζί. Και αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι μέσα από τη φαινομενικά ελαφριά φόρμα του παραμυθιού, μπορεί να ειπωθούν τα πιο σοβαρά πράγματα. Και χωρίς διδακτικό τόνο, χωρίς αυτό το περίφημο απειλητικά υψωμένο δάχτυλο. Και μέσα από μια ιστορία και μια αφήγηση εξαιρετική, διόλου προσχηματική, με αυτοσυνέπεια και ειρμό, χωρίς τερατολογίες, λογικά χάσματα και απιθανολογίες που υποτιμούν τη νοημοσύνη των παιδιών. Και με μια φαντασία οργιάζουσα σαν τροπική βλάστηση! Με έξυπνα λογοπαίγνια ("συνεργάτοι και συνεργάτες", "συμφωνώ με τον προνιαουρίσαντα συνάδελφο") και χαριτωμένα στιχάκια (το αγαπημένο μου: "η αγάπη έχει τόσες λύπες, όσες η γραβιέρα τρύπες"!)
Η υπόθεση: σε ένα μακρινό νησί τα μέλη μιας μυστικής αδελφότητας προληπτικών καταφέρνουν να πείσουν τους νησιώτες ότι οι μαύρες γάτες φέρνουν γρουσουζιά και είναι υπεύθυνες για όλα τα κακά και τα δεινά του τόπου. Έτσι αρχίζει ένας ανελέητος διωγμός με δηλητήρια, παγίδες και χίλιους δύο απάνθρωπους τρόπους. Ο διωγμός σχεδόν θα επιτύχει το σκοπό του. Σχεδόν όμως, γιατί μία μαύρη γάτα (ο ήρωας του βιβλίου) έχει απομείνει ζωντανή. Τα μέλη της αδελφότητας είναι αποφασισμένα να τη βρουν και να την εξοντώσουν. Θα τα καταφέρουν;
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα δείτε να παρελάζει μια ολόκληρη πινακοθήκη ανθρώπινων χαρακτήρων και καταστάσεων, που εσείς οι μεγάλοι δεν θα δυσκολευτείτε να αντιστοιχίσετε σε γνώριμα πρόσωπα και καταστάσεις. Ένα παιδί μπορεί αρχικά να απολαύσει απλώς μια ωραία ιστορία. Όμως ένα σημερινό παιδί είναι πολύ πιο υποψιασμένο και απ' ότι εμείς φανταζόμαστε, αλλά και απ' ότι συνέβαινε παλιότερα. Κάποια στιγμή λοιπόν θα αναγνωρίσει στο "χαμάμ του τρόμου", το Άουσβιτς, ένα ρώσικο γκούλαγκ, το Γκουαντανάμο... Θα σκεφτεί ότι αυτούς τους ρήτορες με τα γουρλωμένα από μίσος μάτια, με τις σφιγμένες γροθιές και τα ξαναμμένα μάγουλα, αυτούς που υποδεικνύουν τους προαιώνιους εχθρούς "που φταίνε για όλα, για τους σεισμούς, τις κατολισθήσεις, τις ημικρανίες, την αχαριστία, τη δυσπεψία, τη φυλλοξήρα, τις δύσκολες ερωτήσεις στις εξετάσεις...", αυτούς κάπου τους έχει ξαναδεί. Στο σχολείο, στην τηλεόραση, στα μπαλκόνια. Θα βιώσει ίσως την αδιέξοδη και πονεμένη σχέση ενός κεραμιδόγατου και μιας κακομαθημένης σπιτίσιας γάτας. Θα ξαφνιαστεί με τα συμφέροντα των διαπλεκόμενων που βαφτίζονται "πατριωτικά". Δεν θα ξαφνιαστεί όταν καταλάβει πως πίσω από μια παραπλανητική "εταιρεία προστασίας ζώων", πίσω από κάποιον ...ΟΗΕ, βρίσκεται στην ουσία μια "εταιρεία προστασίας ανθρώπων από μαύρες γάτες"! Θα γελάσει με τους "εθνικούς" ευεργέτες που ενώ σε όλη τους τη ζωή καταλήστευσαν και "έφαγαν τον αγλέουρα", τελικά με μια μεταθανάτια δωρεά, απέκτησαν υστεροφημία, δρόμους και αγάλματα. Και θα αναγνωρίσει και πολλούς άλλους ...μικρούς ήρωες της καθημερινότητας μας. Τους ρατσιστές που δεν είναι ρατσιστές αλλά "φταίει αυτός που είναι μαύρος"!. Τους πολιτικούς που υιοθετούν το διωγμό των γατιών, γιατί "αντί να μαυρίσουν εμάς, θα τα βάλουν με τις μαύρες γάτες". Τους λίγους που αντιστέκονται στη γατοκτόνο υστερία, και κατασυκοφαντούνται, κλείνονται σε άσυλα, λιντσάρονται σαν "εχθροί του λαού". Τους αρχομανείς γάτους που τις ώρες του διωγμού τσακώνονται ποιος θα γίνει αρχηγός. Αλλά και αυτούς που ενώ ο κόσμος γύρω τους φλέγεται, οι ίδιοι "βασανίζονται" από άλλα ...φλέγοντα ζητήματα, όπως το αν "ο κούκος του ρολογιού τρώγεται ή όχι". Τους κυνηγημένους γάτους που για να γλυτώσουν γίνονται και οι ίδιοι όμοιοι με τους διώκτες τους, και "σκοτώνουν κύκνους" μπας και γλυτώσουν ή πέφτουν θύματα αγυρτών και απατεώνων που τους υπόσχονται ότι θα τους ..."ασπρίσουν". Τις άλλες γάτες διαφορετικού χρώματος που βγάζουν με τρόπο την ουρά τους απέξω, και συμπαραστέκονται ...νοερά ("τόσο οι σκέψεις μας, όσο και οι ευχές μας θα σας συνοδεύουν στο δίκαιο αγώνα σας. Αλλά κατά τα άλλα, μη μας ανακατεύετε!"), οι οποίες αργότερα γίνονται και αυτές μοιραία θύματα. Τους καλούς φιλήσυχους νοικοκυραίους "γάτους" που δεν θέλουν μπελάδες και μπλεξίματα, αυτούς που κατά βάθος (όχι και πολύ μεγάλο πάντως!) χαίρονται γιατί αν χαθούν οι μαύρες γάτες, θα αυξηθεί "το κατά κεφαλήν σκουπίδι για μας, θα μας αναλογούν περισσότερα ποντίκια, ψαροκέφαλα και σκουπιδομεζέδες".
Και θα αναγνωρίσει επίσης πολλές "μαύρες γάτες"! Θα αναγνωρίσει τη μαύρη γάτα στο πρόσωπο της μάγισσας που σύρεται στη φωτιά σαν αιρετική από τους αντιπροσώπους του Θεού. Θα την αναγνωρίσει στο πρόσωπο του μαύρου, του κίτρινου, του Εβραίου, του ομοφυλόφιλου, του τσιγγάνου, του εαμοβούλγαρου, του τουρκόσπορου... Στο πρόσωπο του Αλβανού που μαχαιρώνεται επειδή πανηγύρισε τη νίκη της χώρας στο ποδόσφαιρο. Στο πρόσωπο του Αμερικανού που πέφτει αποκεφαλισμένος. Και δεν έχει τέλος... Και κυρίως θα συνειδητοποιήσει ότι και το ίδιο, η δική του πολύτιμη διαφορετικότητα, μπορεί πολύ εύκολα να αποτελέσει μια "μαύρη γάτα", μια πηγή "τρόμου" για κάποιον άλλο, ξένο και διαφορετικό επίσης.
Στο τέλος θα αποσταχθεί μια μεγάλη αλήθεια. Που θα έπρεπε να είναι αυτονόητη, αν είμασταν λίγο πιο ειλικρινείς με αυτόν τον τύπο που βλέπουμε στον καθρέφτη μας. Ότι το κακό δεν κρύβεται τόσο σε περίεργες σκοτεινές συνωμοσίες... Ότι φορέας της κακίας μπορεί να γίνει και η ...μαγείρισσα, ο κηπουρός, η καμαριέρα, που όλοι κυνηγούν λυσσαλέα να σκοτώσουν τις γάτες στο βιβλίο μας. Ότι δράστης του κακού μπορεί να γίνει και μια καλοσυνάτη κλασική γιαγιά, η οποία αφού σκοτώσει εν ψυχρώ την γάτα, θα επιστρέψει χωρίς τύψεις στο κέντημα της. Ότι, κατ' επέκταση, ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο ...Βους και όλοι οι άλλοι, διάσημοι και μη, μακελάρηδες, δεν θα μπορούσαν να επιτύχουν τα κατορθώματα τους χωρίς την ενεργή ή παθητική συνδρομή και συμπαράσταση των ...απλών λαϊκών ανθρώπων ("Άλλοι το έκαναν από καθήκον, άλλοι από υποχρέωση, άλλοι από ανία, άλλοι από φόβο, άλλοι από σαδιστική απόλαυση. Μάλιστα! Μερικοί το γλεντούσαν κιόλας!"). Ότι αυτός ο υπέροχος, ο "σοφός", ο "αλάθητος" λαός, είναι ο πρωταγωνιστής στις κάθε λογής "νύχτες των κρυστάλλων", στα κάθε λογής Σεπτεμβριανά και ότι από τον λαό προέρχονται αυτοί "που σπάνε τα τζάμια των μαγαζιών που έχουν στις βιτρίνες τους τροφές για γάτες".
Πλησιάστε αυτό το βιβλιαράκι. Το αξίζει, πολύ περισσότερο σήμερα που το lifestyle προβάλει πολυδιαφημισμένα βιβλία-τούβλα (σχεδόν ...πολεμικά όπλα, αν σου έρθει κάποιο από αυτά στο ...κεφάλι!) τα οποία ανασκαλεύουν υποτίθεται την ιστορία για να αποκαλύψουν νέες συνωμοσίες και νέες... μαύρες γάτες! Σήμερα που και στην δική μας χώρα ο ιός του ρατσισμού φουντώνει και εξαπλώνεται σαν φωτιά σε πευκοδάσος, που ξεφεύγει από ακραίες πολιτικές φράξιες και διασπείρεται πλέον οριζόντια στην κοινωνία από το ένα άκρο ως το άλλο.
Αξίζει σαν δώρο για ανίψια, παιδιά αλλά και λίγο μεγαλύτερα ..παιδιά, ας είναι και ετών ...31! Γενικά για όλες τις ... αγατούλες σας! Μπας και διαψευστεί στο μέλλον το απαισιόδοξο επιμύθιο "Στο βάθος της καρδιάς μου, όμως, ξέρω ότι εδώ στο νησί μας, όπως κι αλλού, οι γάτες ξεχνάνε, οι άνθρωποι ξεχνάνε και η τρέλα δεν θέλει πολύ να φουντώσει πάλι, φτου ξανά κι απ' την αρχή..."a.ξαγας-ελληνικα γραμματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου