Ποια είναι;
Η Μάρθα Γκράχαμ  κατέχει τη θέση του ακρογωνιαίου λίθου στην ιστορία του μοντέρνου χορού! Το έργο της είναι από τα σημαντικότερα του σύγχρονου κόσμου, όπως ήτανε αντίστοιχα του Πικάσο στη ζωγραφική,  και έχει σκοπό να εκφράσει το σύγχρονο άνθρωπο που ορθώνεται ν’ αντιμετωπίσει και να κυριαρχήσει πάνω στις δυνάμεις της φύσης και της κοινωνίας.
Παρόλο που δεν ανακάλυψε η ίδια τον μοντέρνο χορό, διαμόρφωσε  την πρώτη τεχνική χορού και αποτέλεσε το πρώτο υπολογίσιμο «αντίπαλο» στο κλασικό μπαλέτο. Όσο για την επίδρασή της στους μεταγενέστερους, αντί κάθε άλλης απάντησης, η παράθεση μερικών μόνο ονομάτων είναι χαρακτηριστική: Μερς Κάνινγχαμ, Πολ Τέιλορ, Τουάιλα Θαρπ, Μαρκ Μόρις. Ήταν όλοι τους παιδιά και εγγόνια της…
Η βιογραφία της:
Η Μάρθα Γκράχαμ γεννήθηκε το 1896 σε μια μικρή πόλη έξω από το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβανίας. Πρώτη της επιρροή υπήρξε ο πατέρας της, ψυχολόγος στο επάγγελμα, ο οποίος ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη «γλώσσα» του ανθρώπινου σώματος.«Η κίνηση δεν λέει ποτέ ψέματα» έλεγε ο δρ. Γκράχαμ, μια φράση που επαναλάμβανε συχνά η μεγαλύτερη κόρη του καθ’ όλη τη διάρκεια της ενηλίκου ζωής της.
Η πρώτη παράσταση χορού που είδε η Μάρθα Γκράχαμ σε ηλικία 17 ετών ­ ένα ρεσιτάλ της πρωτοποριακής χορεύτριας της εποχής Ρουθ Σεντ Ντένις στο Λος Αντζελες ­ στάθηκε καθοριστική.
Λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκε να παρακολουθεί μαθήματα στη σχολή των «Ντένισον» (την οποία διατηρούσε η Ρουθ Σεντ Ντένις μαζί με τον σύζυγό της Τεντ Σον) και γρήγορα εξελίχθηκε σε μια από τις γνωστότερες χορεύτριες του συγκροτήματος.
Το 1923 η Γκράχαμ εγκατέλειψε το «ποίμνιο» αναζητώντας την τύχη της στη Νέα Υόρκη και θέλοντας να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα δηλαδή να αποτυπώσει, μέσω της κίνησης, το γράφημα της ανθρώπινης καρδιάς…
Το έργο της:
Το 1929 ίδρυσε την δική της ομάδα. Προκειμένου μάλιστα να εξοικονομήσει πόρους έκανε διάφορες δουλειές. Μεταξύ αυτών, η διδασκαλία κίνησης σε ηθοποιούς όπως ο Γκρέγκορι Πεκ και η Μπέτι Ντέιβις.
Σιγά σιγά η Μάρθα Γκράχαμ άρχισε να διαμορφώνει ένα νέο σύστημα κίνησης: ενώ οι μέντορες της εξερευνούσαν τις ξένες χώρες, εκείνη στράφηκε προς την ανθρώπινη ψυχή. Αυτό που την ενδιέφερε ήταν να φωτίσει τα σκοτεινά κίνητρα και τις συγκρούσεις που καθορίζουν τις πράξεις των ανθρώπων.
Η εργογραφία της τεράστια, επιλεκτικά και χωρίς ανάλυση αναφέρω κάποιες δουλειές της και εκτενέστερα θα τα  πούμε σε άλλο άρθρο.

Έργα της λοιπόν:
  • Πρωτόγονα Μυστήρια (1931)
  • Άνοιξη στα Απαλάχια (1944)
  • Σκοτεινό Λιβάδι (1946)
  • Cave of the Heart (1946)
  • Errand into the Maze (1947)
  • Night Journey (1947)
  • Παιχνίδια των αγγέλων (1948)
  • Clytemnestra(1958),
  • Alkestis (1960)
  • Ακροβάτες των θεών (1960)
  • Phaedra(1962),
  • Circe(1963)
  • Cortege Eagles (1967)
  • Myth of Voyage (1967)


Τα χαρακτηριστικά της:
Προκειμένου να μεταδώσει τον ψυχολογικό χαρακτήρα των θεμάτων που την απασχολούσαν, η Γκράχαμ χρειαζόταν μια τεχνική ικανή να κάνει ορατό το «εσωτερικό τοπίο». Οι κινήσεις που εισήγαγε, λοιπόν, ήταν καινούργιες, πρωτότυπες και άσχετες με ό,τι είχε ως τότε προηγηθεί. Σε αντίθεση με τις «μαλακές», λυρικές κινήσεις της Ισιδώρας Ντάνκαν και της Ρουθ Σεντ Ντένις, οι δικές της στην αρχή ήταν αποκλειστικά δυνατές, κοφτές και βίαιες και μόνο αργότερα αποκτούσαν κάποια τρυφερότητα. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές κατά τις οποίες η Γκράχαμ κατηγορήθηκε για τον «άσχημο» χορό της. Γρήγορα ωστόσο κέρδισε κοινό και κριτικούς με το νεωτεριστικό ύφος της. Για την Γκράχαμ η συγκίνηση δεν έπρεπε ποτέ να εξαφανίζει την τεχνική.
Το τέλος:
Γνωστή για την αδάμαστη θέληση και την ανεξάντλητη αντοχή της, η Μάρθα Γκράχαμ εγκατέλειψε τη σκηνή το 1970 σε ηλικία 74 ετών. Συνέχισε ωστόσο να διδάσκει και να χορογραφεί. Πέθανε το 1991 αφήνοντας πίσω της μια 75χρονη καριέρα.
«Πώς θέλετε να σας θυμούνται, ως χορεύτρια ή ως χορογράφο;» τη ρώτησαν κάποτε. «Ως χορεύτρια» απάντησε εκείνη. Τα κατάφερε; Μάλλον όχι. Παραμένει ωστόσο ο αέρας που αναπνέει κάθε σύγχρονος χορευτής…
"T.α παιδικά μου χρόνια ήταν μια ισορροπία φωτός και σκότους. Το Αλλεγκέυνυ ήταν ολότελα έρημο και δίχως ζωή, δίχως λάμψη, καμιά ξεχωριστή ομορφιά. Η ανθρακοβιομηχανία κυριαρχούσε και ως εκ τούτου, ό,τι φορούσαμε σκεπαζόταν απ' την κάπνα. Το να βγεις έξω ντυμένη μ' ένα φρεσκοπλυμμένο λευκό φόρεμα σήμαινε πως θα επέστρεφες ντυμένη στα μαύρα.
Ο πατέρας μου ήταν γιατρός νευρικών διαταραχών, κάτι σαν τους σημερινούς ψυχίατρους. Μ' άρεσε να τρυπώνω στο γραφείο του - ήταν ένα αρκετά σοβαρό μέρος, ένα μεγάλο θαύμα για το παιδί που ήμουνα, με τις σειρές των βιβλίων που ερέθιζαν την περιέργειά μου. Θυμάμαι που μου 'δειξε μια γυάλινη διαφάνεια πάνω στην οποία είχε βάλει μια σταγόνα νερό. Κράτησε την διαφάνεια στο χέρι του, ανάμεσα στον αντίχειρα και στον δείκτη και είπε: "Τι βλέπεις;" Εγώ είπα αρκετά απλά: "Nερό". Και αυτός είπε: "Kαθαρό νερό;" Κι εγώ απάντησα: "Nομίζω ναι. Καθαρό νερό." Aπό ένα ψηλό ράφι πάνω απ' το γραφείο του, πήρε ένα μικροσκόπιο. Τότε είδα τα περιεχόμενα της σταγόνας του νερού και είπα έντρομη στον πατέρα μου: "Μα υπάρχουνε σπείρες μέσα του". Aυτός μου είπε τότε: "Ναι, δεν είναι καθαρό. Να το θυμάσαι αυτό όλη σου τη ζωή, Μάρθα: πρέπει να ψάχνεις για την αλήθεια".
...Με ρωτούν πολύ συχνά τώρα στα 96 μου, εάν πιστεύω στην μεταθανάτια ζωή. Εγώ πιστεύω στην ιερότητα της ζωής και της ενέργειας. Το ανώνυμο του θανάτου δεν μου προκαλεί αίσθηση. Το τώρα είναι που πρέπει να αντιμετωπίσω. Έχω να κάνω ένα καινούργιο μπαλέτο για την Ισπανική κυβέρνηση και είμαι βέβαιη ότι θα είναι ένας τρόμος και μία χαρά και ότι θα είναι το κύκνειο άσμα μου κι η καρριέρα μου θα τελειώσει κάπως έτσι και θα νοιώθω ότι έχω αποτύχει εκατοντάδες φορές και θα προσπαθώ να αποφύγω εκείνα τα αναπόφευκτα βήματα πίσω μου. Αλλά τι άλλο μού μένει εκτός απ' το να προχωρήσω; Έτσι είναι η ζωή.Μάρθα Γκράχαμ (1894-1991)(Το σώμα λέει αυτό που δεν μπορούν να πουν οι λέξεις.)